De belangrijkste kwaliteiten, ambities en kernopgaven voor de gemeente Waalre staan beschreven in de omgevingsvisie. Deze thematische opgaven zijn door vertaald naar een gebiedsgerichte aanpak. Op gebiedsniveau willen we de komende jaren samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke partners opgaven, kansen en belangen wegen en uitwerken. Daarbij streven we ernaar om zeggenschap van inwoners over hun eigen woon- en leefomgeving te versterken.

Omdat we streven naar zo inzichtelijk en voorspelbaar mogelijk beleid in onze omgevingsvisie, hebben we voor de woonwijken, bosvillagebieden, werklocaties, centrum wonen, agrarische buitengebieden en de natuurgebieden de integrale ambities op een rij gezet. De gebiedsgerichte vertaling biedt de benodigde detaillering voor doorwerking in onder andere programma’s en het omgevingsplan en is essentieel voor de functionaliteit als afwegingskader.

Voor elke gebied gelden de volgende kaders op het gebied van milieu, gezondheid en veiligheid:

• We werken aan een veilig, duurzaam en schoon bodem- en watersysteem. We werken toe naar een watersysteem dat weinig onderhoud nodig heeft, door de oorspronkelijke bodemopbouw bij de beekdalen en aangewezen natuurgebieden te herstellen. Het is belangrijk om voldoende ruimte te reserveren voor het vasthouden van water, hoog in het watersysteem. We beschermen ons diepe grondwater, zodat het geschikt is en blijft voor toekomstige drinkwaterwinning.
• We streven naar een zo veilige en schoon mogelijke leefomgeving als het gaat om luchtkwaliteit, geluidshinder en externe veiligheid. De gemeente houdt zich aan de grenswaarden en streefwaarden die staan in het Besluit Kwaliteit Leefomgeving en zet zich waar mogelijk in voor verbetering met als doel de verdergaande WHO-advieswaarde.
• Bij ruimtelijke ontwikkelingen houden we ons voor een veilige fysieke leefomgeving aan de 7 kernwaarden van de Veiligheidsregio Brabant Zuidoost.

• We bouwen toekomstige woningen binnen de bebouwde kom door panden te veranderen en door nieuwe of meer woningen te bouwen op vrijkomende gronden.
• Bij nieuwbouwontwikkeling of verandering van woningen stimuleren we vernieuwende concepten en bouwtechnieken.
• Volgens de regionale afspraken richt Waalre zich op ‘exclusief wonen’. Dat betekent niet in een hoge prijsklasse maar wel hoge kwaliteitseisen. Deze eisen gelden expliciet voor de uitbreidingslocaties Ekenrooi-Zuid en Waalre-Noord.
• We houden ons bij elk project aan de (zeven) Brainportprincipes¹.
• Door een wijkgerichte aanpak werken we aan de toekomstbestendigheid van bestaande woonwijken.
• Toegankelijke voorzieningen krijgen een plek in en vlakbij de dorpscentra van Waalre (het Klooster) en Aalst (‘t Hazzo), Het Huis van Waalre en in Ekenrooi (de Pracht).
• We richten de leefomgeving groen en beweegvriendelijk in zodat deze bijdraagt aan gezondheidsverbetering.
• We richten straten en pleinen in op een toegankelijke en manier zodat jong en oud er gebruik van kunnen maken.
• Voor de lange termijn bereiden we ons voor op een cluster van sportvoorzieningen op één locatie.
• In de wijkaanpak hebben we nadrukkelijk aandacht voor klimaatadaptieve inrichting van de openbare ruimte en privé-eigendom zoals tuinen.    
• We stimuleren de verandering op het gebied van mobiliteit naar het gebruik van meer duurzame vormen van vervoer (wandelen, fietsen, openbaar en gemeenschappelijk personenvervoer).
• We verduurzamen de woningen volgens de uitgangspunten uit de warmtevisie 2021.
• De architectuur van nieuwbouw moet van hoge kwaliteit zijn, passend bij het karakter van de betreffende wijk.
• Bij nieuwbouw of verandering van woningen vragen we om alternatieve vervoersmogelijkheden actief aan te bieden.
• Bij nieuwbouw gelden de verduurzamingseisen uit het ‘Beleid duurzame nieuwbouw’. We stimuleren de vergroening van daken en tuinen.

Woonwijken in Waalre groeiden eerst geleidelijk rond Aalst en Waalre-dorp. Vanaf de 2e helft van de 20e eeuw ontstonden rond Aalst de grotere wijken Voldijn en Ekenrooi, terwijl rond Waalre-dorp enkele kleinere wijken werden gebouwd. Vanuit de

woonwijken fiets of wandel je meteen het bosrijke buitengebied of de beekdalen van de Dommel en Tongelreep in. Terwijl een goed niveau van maatschappelijke- zorg- en dagelijkse voorzieningen binnen handbereik ligt. De wijken van Waalre bieden een aantrekkelijk en gezond woonklimaat voor jong en oud en dragen zo bij aan de titel ‘huiskamer van de Brainportregio’.

Voor de bijdrage aan de woningbouwopgave in het Stedelijk Gebied Eindhoven bouwen we in Waalre-Noord fase 2 en 3 en Ekenrooi-Zuid. Andere woningbouw vindt plaats binnen de bebouwde kom door panden te veranderen en door nieuwe of meer woningen te bouwen op vrijkomende gronden. Bestaande wijken maken we toekomstbestendig met een wijkgerichte aanpak. Daarbij zijn klimaatadaptatie, verduurzaming van de woningen en toegankelijke straten en pleinen die uitnodigen tot bewegen belangrijke uitgangspunten.

• We behouden het groene karakter van het bosvillagebied, ook bij verandering van woningen en kwaliteitsverbeteringen.
• Bebouwingsmogelijkheden breiden we niet uit. We onderzoeken de mogelijkheden voor woningsplitsing binnen de bestaande gebouwen.
• We houden ons bij elk project aan de (zeven) Brainportprincipes.
• De architectuur van nieuwbouw moet van hoge kwaliteit zijn, passend bij het karakter van de omgeving.
• Bij nieuwbouw of verandering van woningen vragen we om alternatieve vervoersmogelijkheden actief aan te bieden.
• Voor nieuwbouw gelden de duurzaamheidseisen uit het ‘Beleid duurzame nieuwbouw’.
• We streven naar een verandering van productiebossen naar meer klimaatbestendige en natuurlijke bossen met een hogere biodiversiteit.

De bosvillagebieden zijn een unieke woonomgeving in de regio en maken Waalre tot een geliefde woonplaats. De uitstraling van deze, voor een groot deel naoorlogse gebieden, staat echter onder druk. Regelmatig worden villa’s opnieuw ontwikkeld - waarbij de woningen vaak groter worden en het groene oppervlak van de percelen kleiner. Hoewel we positief staan tegenover kwaliteitsverbetering door verandering van woningen, willen we het bestaande groene karakter behouden. De uitstraling van deze gebieden willen we op deze manier beschermen.

De schakel tussen de bosvillagebieden in Waalre-dorp en Aalst is het ‘Groene Hart’ van de gemeente. In dit gebied tussen de beide dorpskernen ligt een voormalig transportbedrijf, het voormalige Boerenbondterrein en het Stationskoffiehuis.  Ontwikkelingen in dit gebied mogen alleen als de groene (buffer)functie verder versterkt wordt. Op die manier draagt het gebied bij aan het afbakenen van de identiteit van de gemeente: een groene gemeente met overzichtelijke en herkenbare dorpskernen.

• Wonen in het groen in dit gebied is mogelijk.
• Nieuwbouw kan alleen wanneer deze opgaat in het landschap en een de groene robuuste bufferfunctie van het gebied ondersteunt, aansluitend op het bosvillagebied.
• Hier is alleen ruimte voor kwalitatief hoogwaardige woningen, als ook voor betaalbare woningen en nieuwe woonvormen.
• De cultuurhistorische waarde en de horecafunctie van het Stationskoffiehuis zijn onderdeel van ons Groene Hart en moeten behouden blijven.

• We streven voor de lange termijn naar een verandering van bedrijventerrein de Voldijn naar wonen. Er is ruimte voor een aantrekkelijke woonwijk met een hogere woningdichtheid.
• We onderzoeken de mogelijkheid om (delen van) kantorenpark Diepenvoorde te veranderen naar woningen.
• We breiden bedrijventerrein ‘t Broek aan de noordzijde uit (conform structuurvisie 2013).
• We maken een overlooplocatie van de High Tech Campus ten zuiden van de A2.
• We werken mee aan de ontwikkeling van een mobiliteitshub bij de uitbreiding van de High Tech Campus. Hierdoor kan de HOV-lijn (Brainportlijn) worden doorgetrokken door Aalst over de Burgemeester Mollaan;
• Ekenrooi-Noord is op de lange termijn een nieuwe alternatieve werklocatie voor hoogwaardige lokale bedrijven.
• We richten de openbare ruimte op bedrijventerreinen klimaatadaptief in.
• We stimuleren het aanleggen van groene daken en opwek van zonne-energie op bedrijfsgebouwen.
• We versterken de fietsnetwerken tussen werklocaties en woongebieden in Waalre, Aalst en de regio en zorgen voor een goede ontsluiting via openbaar vervoer.
• We stimuleren de vernieuwing en verduurzaming van bestaande gebouwen.
• We stimuleren het vergroenen van gevels en terreinen.

Waalre heeft een aantal bedrijventerreinen met ieder een eigen karakter en levensfase. We kiezen voor de ontwikkeling van toekomstbestendige bedrijventerreinen waar ruimte is voor ontwikkeling en innovatie. Daarnaast zijn er een aantal bedrijventerreinen die we willen veranderen naar woon(-werk)wijken. Door bedrijven op enkele locaties  samen te voegen en deze locaties klimaatadaptief in te richten, ontstaan er hoogwaardige werklocaties die uitnodigen tot verduurzaming van de bestaande gebouwen.

• We willen kleinere en betaalbare woningen voor starters, jonge huishoudens en senioren toevoegen.
• We staan splitsing van woningen toe met behoud van ruimtelijke kwaliteit.
• We zetten in op compacte centra door de clustering van voorzieningen.
• We stimuleren verandering bij langdurige leegstand.
• We richten de openbare ruimte klimaatadaptief in: minder verhard oppervlak, meer droogtebestendig groen en ruimte voor waterberging.
• We stimuleren de vergroening van daken en tuinen.
• We streven naar goede bereikbaarheid vooral per fiets, te voet en (hoogwaardig) openbaar vervoer. Bij de herinrichting van de Eindhovenseweg is hier bijzondere aandacht voor.
• Bij nieuwbouw of verandering van woningen vragen we om alternatieve vervoersmogelijkheden actief aan te bieden.
• We maken een  overstappunt (mobiliteitshub) in het centrum van Aalst.
• We gebruiken een lagere parkeernorm bij transformatie- en inbreidingsprojecten.
• Bij inbreiding moeten (waar mogelijk) waardevolle stedenbouwkundige structuren en kwaliteiten behouden blijven. Uitgangspunt is een hoogwaardige architectuur passend bij het karakter van de dorpskern, conform de beeldkwaliteitsplannen voor de centra.
• We zorgen voor  een kwalitatief hoogwaardige inrichting van de openbare ruimte die ontmoeting stimuleert.

De centra van Waalre-dorp en Aalst zijn met hun horeca, winkels en voorzieningen de dagelijkse ontmoetingsplekken in Waalre. Binnen het gebied van ‘Centrum Wonen’ zien we veel ruimte voor het veranderen en opnieuw inrichten van bedrijfslocaties

voor woningen. In dit gebied zijn ook de ‘Compacte dorpscentra’. We kiezen ervoor om detailhandel te concentreren in de compacte centrumgebieden. Vrijkomend of leegstaande gebouwen kunnen gebruikt worden voor transformatie naar wonen. Waar het wenselijk en mogelijk is, staan we meer functies toe zoals werken en wonen.

De centra zijn een aantrekkelijke plek voor starters, jonge huishoudens en senioren. Zij hebben behoefte aan een kleinere en betaalbare woning in de buurt van voorzieningen en openbaar vervoer. Door een mix aan blijven de centrumgebieden levendig en aantrekkelijk voor zowel bewoners als bezoekers. Door meer droogtebestendig groen en ruimte voor waterberging in de openbare ruimte maken we de centra klimaatbestendig.

• We streven naar een duurzaam en vitaal, “natuurinclusief” landbouw- en voedselsysteem, gebaseerd op gesloten kringlopen. Op een zo klein mogelijke schaal voor wat betreft tijd en ruimte. We stimuleren een landbouw die meer gericht is op regionale markten. Daarmee bieden we een toekomstperspectief voor agrarische activiteiten.
• We bieden ruimte voor kleinschalige verbreding van (neven)activiteiten in het buitengebied.
• Vrijkomende agrarische gebouwen kunnen gebruikt worden voor woningen en kleinschalige zorg- of recreatieve concepten.
• We onderzoeken de mogelijkheden voor kleinschalige, creatieve en hoogwaardige werkplekken in het groen.
• Binnen de kaders van het landgoederenbeleid maken we afspraken met landgoedeigenaren over een openbare invulling van het landgoed door de aanleg van verbindende wandel- en fietsroutes door het groen.
• Het maken van landgoederen is geen doel op zich, maar is een instrument om natuur te ontwikkelen en beleefbaar te maken.
• Het Loon is een beschermd dorpsgezicht.
• We houden de biodiversiteit en bodemkwaliteit op peil door een natuurinclusief landbouw- en voedselsysteem, gebaseerd op gesloten kringlopen.
• In het Achtereind is een zoekgebied voor grootschalige opwek van zonne-energie, windenergie is hier uitgesloten.
• Bij verkeersknooppunt De Hogt is een zoekgebied voor grootschalige energieopwekking, windenergie is hier uitgesloten.

Het buitengebied van Waalre is een mix van agrarische bedrijven, wonen en recreëren. Dit gebied is voortdurend in ontwikkeling. Waar landbouw van oudsher een grote rol speelde, moeten er nu ook andere functies een plek vinden. Eén ervan is  energieopwekking. Intensieve vormen van voedselproductie gaan ten koste van landschap, natuur, bodemkwaliteit en volksgezondheid. We willen de landbouw daarom in evenwicht brengen met de natuur en tegelijk ruimte maken voor alternatieve verdienmodellen en (kleinschalige) functies die hierbij passen.

• We ontwikkelen recreatiepoorten (kansrijke locaties hiervoor zijn de Hut van Mie Pils, Het Brabants Genot en De Volmolen) waar kleinschalige recreatieve voorzieningen mogelijk zijn.
• Andere recreatieve mogelijkheden kunnen alleen op plaatsen waar de natuurwaarde lager is.
• We verkleinen de fijnmazigheid van het recreatieve netwerk en vergroten de kwaliteit van het bestaande netwerk.
• We vergroten de waterbergings- en afvoercapaciteit van de beken.
• In en rond de beekdalen willen we een hoge biodiversiteitswaarde door natuurontwikkeling.
• De productiebossen veranderen we naar meer klimaatbestendige en natuurlijke bossen met een grotere biodiversiteit.
• We nemen maatregelen om het autoverkeer door de natuurgebieden te beperken tot enkele specifieke routes van en naar de recreatiepoorten.
• Bij recreatiepoorten is beperkt ruimte voor parkeren voor auto’s. De parkeerplekken die er wel komen, krijgen een groene uitstraling.
• We leggen verbindingen tussen snelfietsroutes aan. Concreet is dit de verbinding tussen Weert en Eindhoven.
• We maken de vennen klimaatbestendiger.

De beekdalen van de Dommel en Tongelreep zijn samen met de (gemeente)bossen en de bossen rond het Meeuwven een waardevol natuurgebied dat ook geliefd is bij recreanten. We willen de recreatieve mogelijkheden voor de Waalrenaren en de bewoners in de regio uitbreiden, de ecologische waarde van onze natuur behouden en waar het kan versterken. Door recreatiepoorten te ontwikkelen kunnen de andere gebieden focussen op natuur en biodiversiteit. We willen de natuurgebieden beter met elkaar verbinden en nieuwe schakels toevoegen aan wandel en fietsroutes in een minder fijnmazig netwerk.